مدیریت مالی

سوالی که دغدغه همه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در روزهای واپسین نگارش پایان نامه است

چگونه یک دفاع موفق و کامل از پایان نامه داشت باشیم؟

آیا ممکن است شیوه ارائه تاثیر در نمره دفاع  و داوری داشته باشد؟

جلسه دفاع میتواند خوب برگزار شود ! اینکه در برگزاری مناسب آن چه قدر سهیم هستید و نقش دارید واقعا صد در صد نیست. توکل به خدا کنید به اندازه ای که می توانید تلاشتان را بکنید و کار درست را انجام دهید بقیه اش را بسپارید به خدا. چراکه خوش خلقی و بد خلقی داوری دست شما نیست. گاهی اوقات به اصطلاح شانس می اورید و همه چی حتی آسمان و هوا نیز دل انگیز می شود !

توصیه های من

بهتره که روز دفاع از پایان نامه کل اقوام و آشنایان و افرادی که ربطی به این رشته ندارند رو دعوت کنم، برخی این کار رو میکنند چراکه این روز برای آنها خیلی بزرگ است در حالی که برای من خیلی بزرگ نیست فقط بزرگ است نه به اندازه ای که منتظر باشم بعد از جلسه اگر موفق عمل کردم یک حلقه گل بر گردنم بیفتد.

اینکه زمان و فضایی را خیلی بزرگ کنید، قرار گرفتن در آن فضا و زمان ممکن است برایتان استرس آفرین باشد.  پس اگر خودتان را خوب می شناسید که نمی توانید با حجم زیادی از پارامتر های محیطی روبرو شوید بهتر است از شدت آنها بکاهید. جلسه ای آرام و بدون هیاهو!

• داوران را درگیر توضیحات کنید، آنها نباید خسته شوند ( تکنیک لازم  داره در قسمت بعدی توضیح میدم)
• سرزنده و با روح باشید
• صدایی تاثیر گذار، قوی  و رسا داشته باشید. آروم صحبت نکنید
• از کارهایی که باعث پرت کردن حواس حاضرین می شود جلوگیری کنید
• تمرین واقعی داشته باشید
• مناسبترین پوشش ممکن (ساده، تمیز و اتو شده)  را داشته باشید
• حرف های تکراری را حذف کنید
• چند مرحله ای صحبت کنید ( با میزان هیجانی که به موضوع می دهید به شنونده القا کنید که بخش جدیدی شروع شده . این نیز قدری نیاز به توضیح دارد در قسمت بعدی)
• از یک هفته قبل مراقب سلامتی تان باشید ( همیشه هستید اما  آن هفته بیشتر) و برنامه غذایی مناسبی رو داشته باشید
• شب قبل از دفاع استراحت کنید.
• ساعت ارائه را قبل از ۱۰ صبح نگذارید
• پذیرایی را به دیگران واگذار کنید
• به کسی در آن روز و روز قبلش و بعدش (ممکنه جلسه به فردا موکول بشه) قول ندهید و قرار ملاقات ها را حوالی آن روز کاملا کنسل کنید
• لوازم را بیاورید و روز قبل در محل ارائه قرار دهید. مثل پوینتر لیزری و یا چوب دستی اشاره اگر لازم دارید
• محل ارائه را روز قبل بررسی کنید. نور، وسایل مورد نیاز و چگونگی کار با لوازمی مثل پروژکتور
• از ارائه و اسلایدها، نسخه بک آپ تهیه کنید، روی فلش مموری و سی دی بطور جداگانه
• نوع قرار گیری تان در هنگام ارائه بسیار مهم است، هرگز پشت به مخاطب نباشید حتی یک لحظه!
• تعداد اسلاید ها مناسب باشد طوری که بتونید در تایم مورد نظر به راحتی و بدون عجله ارائه بدید البته کلی بحث داره

نه تنها داوران، هر فردی را شامل می شود! اگر در طی مدت طولانی تنها متکلم باشید و داده پراکنی کنید، زمان زیادی نخواهید توانست مخاطب خود را با همه تمرکز، متوجه خود نگه دارید. به عنوان مثال، دست زیر چانه زدن در هنگام گوش دادن توسط داوران یکی از مصادیقی هست که می توانید متوجه شوید که مسیر اشتباه را در پیش گرفته اید. چاره چیست؟ آیا باید دیگران هم صحبت کنند؟ خیر.  بایستی بخشی از کار را با سوال شروع کنید. به عنوان مثال، ” ما در ابتدای پروژه، سوالمان این بود که چرا سلول a پس از در معرض قرار گرفتن دز b از داروی c دچار تخریب سلولی می شود و همانطوری که شما هم کاملا می دانید این نتیجه طبیعی نیست…” کمی مکث هم همراه آن کنید… داور یا به این نتیجه منطقی واقف است یا واقف نیست. در هر دو حالت به حرف شما می اندیشد و فرصت می دهید ذهن او به تکاپو برای همراهی با متن سخن شما بیفتد. بعد از مکث، “سرانجام آقای دکتر جابز استاد مشاور من این پیشنهاد را دادند که رفتار این سلول را در دز کمتر دارو بررسی کنیم و من بعد از مدتی تلاش برای انجام صحیح آزمایش سرانجام به نتیجه خوبی رسیدم. …”  یعنی مدام سوال و چالش ها را مطرح کنید و خودتان جواب بدهید تا ذهن شنونده درگیر شود. مطمئن باشید  با این روش خسته نمی شود. فراموش نکنید، خستگی داور نتیجه خوبی ندارد! در طی صحبت، با آوردن نام افراد قدری فضای جلسه را عوض کنید و مراتب قدردانی خود را از راهنمایی هایشان در میان صحبت ها نشان دهید.

اصل ساده فراموش شده!

اگر موفقیت شما نتیجه کار تیمی بوده، بد نیست کمی از موفقیت کسب کرده و اعتبار را با افرادی که حق دارند (اساتیدتان) هم سهیم شوید و همه اعتبار و همه چیز های خوب را برای خود نخواهید! اگر از همین الان  این اصل ساده را یاد نگیرید، هیچ وقت یاد نخواهید گرفت! البته پیامی هم به اساتید محترم از طرف اینجانب: در پایان نامه ای که استاد راهنمای آن هستید، شما بزرگترین نقش را دارید و آن همان راهنمایی دانشجو است. به عبارتی بیشترین اعتبار را شما کسب کرده اید. پس سعی کنید در جلسه دفاع، با اعتباری که به دانشجوی خودتان می دهید، لذت انجام موفقیت آمیز اولین کار علمی دوران زندگی اش را به او بدهید. انجام این کار توسط آنانی که از لبه علم گذشته و آنسوی علم را دیده اند، به تجربه ثابت کرده هیچ چیز از فردی که دهنده اعتبار است نه تنها کم نمی کند بلکه به اعتبار او نیز می افزاید.

چند مرحله ای صحبت کنید.

حتما کتاب داستان خوانده اید. کتاب دارای چند فصل است و در برخی از فصل ها به اوج می رسد و در برخی از فصل ها از شدت هیجان کم می شود. شما نیز بایستی فراز و نشیب هایی به صحبت ها و لحن خود بدهید. در دقیقه ۱۲ ام از ارائه خود ناگهان نوع لحن را عوض کنید و جدی تر، وارد مباحث دقیق و اصل مطلب و کاری که کرده اید شوید. کاری کنید که کسی خسته نشود. کاری کنید که تغییرات لحن و اسلایدهای شما ناگهانی باشد و اینطوری متوجه فاز و مرحله جدید شوند. با اینکار شما زمان جلسه را به دست گرفتید، به نوعی که وقتی ارائه شما تمام شود فرصت سوال پرسیدن از شما با انرژی کافی فراهم خواهد بود!
از سوال نترسید! اگر بخواهید با زیرکی، وقت را با ارائه سنگین و خسته کننده خود بگیرید تا وقت سوال کردن از شما کمتر شود، نتیجه بر عکس خواهید گرفت و خواهید دید سوال هایی که از شما پرسیده می شود، سخت تر و خسته کننده تر خواهد شد. انگار مغز انسان تقلید می کند. هر آنچه در ۳۰ -۴۵ دقیقه ارائه دیده است را عینا با رفتار مشابه پاسخ می دهد.

هرگز پشت به مخاطب نباشید حتی یک لحظه!
این را تنها به جهت موضوع بی احترامی به داوران عرض نکردم، بلکه بیشتر به این خاطر که وقتی شما تمرکزتان را از لپ تاپ و نگاه کردن به حضار، به محل سومی (صفحه نمایش پروژکتور) معطوف کنید، به مراتب کنترل کمتری به جلسه و اوضاع خواهید داشت. البته حفظ احترام بر شما واجب است و ربطی به جلسه دفاع ندارد. ضمنا از ژست هایی که بیانگر دانش فوق العاده شما در آن زمینه تحقیقاتی است به شدت پرهیز کنید. مصادیق مختلفی دارد. یک مثال: در حال ارائه دستی را در جیب گذاشته و قدم زنان مباحث علمی را بیان کنید. خاطرم هست موردی بود که به همین دلیل داوران را عصبی کرده بود!
حتی اگر در هنگام سوال کردن به شما گفتند در اسلاید سوم وسط صفحه چه نوشته اید، هول نشوید!
مجدد همان لپ تاپ و کامپیوتر را دنبال کنید و به صفحه پروژکتور نگاه نکنید. به جرات می توان گفت، نگاه کردن به صفحه پروژکتور و دنبال مطلب گشتن در آن، در حین پرسش و پاسخ، کار بسیار نادرستی است و کافیست مطلبی را در صفحه پروژکتور پیدا نکنید و تازه حضار بخواهند شما را راهنمایی کنند. این اتفاق به طرز باور نکردنی کبریت به انفجار کشیدن انبار تمرکز شما خواهد بود… پس تنها به دو مکان نگاه کنید: اول اساتید و حضار و دوم صفحه مانیتور روبرویتان!

نور جلسه

نور جلسه را طوری تنظیم نکنید که همه جا تاریک باشد و فقط نور لپ تاپ بر صورت شما بتابد و در تاریکی بدرخشید! روشن کردن چراغی در انتهای اتاق ارائه هیچ مشکلی ندارد. البته بایستی اسلاید ها را روز قبل در آن نور بطور امتحانی تست کنید که آیا از همه نقاط اتاق به خوبی دیده می شود یا خیر. پس زمینه و نور اسلاید های شما در ارائه مهم هست. هر نوع تم را برای نمایش انتخاب نکنید.

پذیرایی را به دیگران واگذار کنید.

منظور این است که از خرید تا توزیع پذیرایی، خودتان را اصلا درگیر نکنید. خب، واضح است که اگر روزهای قبل در دفاع دوستانتان این لطف را برایشان کرده باشید، در این مورد مشکلی نخواهید داشت. فراموش نمی کنم، ماه رمضان سالها پیش بود، برای یکی از دوستان، الطاف در حدی بود که یک کمیته پذیرایی مهیا شد. موارد پذیرایی بسته بندی و توزیع شد تا بعد از افطار میل کنند! من هم در انیمیشن اسلایدهایش به او کمک می کردم! طفلی در طول تحصیلش کلی لطف کرده بود و در روز دفاع، کمتر کسی را می دیدی که نشسته باشد. یکی را می دیدم که برایش لپ تاپ آورده، یکی هم برایش خرید کرد، یکی اطلاعیه ها را نصب کرد… و البته گفته باشم… خودش ارائه داد!

در این میان ممکن است شما از آنهایی باشید که تا به حال برای دفاع کسی کمکی نکرده اید، حالا باید چه کار کنید!! راه حلش ساده است. از یکی از دوستان و یا بستگان نزدیک خود خواهش کنید، شاید یکی دلش برایتان سوخت و حاضر به کمک شد! در این هنگام مشکلی نیست و مجاز هستید (برخلاف توصیه در قسمت اول از وبلاگ تراپیپر) که یکی از جوان های همسن فامیل را برای این کار بگمارید. البته تاکید کنید بدون همراه! مهمانی نیست!

در نهایت اگر یک دوست با معرفت هم پیدا نشد، از یکی از کارمندان دانشگاه از روز قبل بخواهید به شما لطف کرده و در مقابل، شما نیز پاسخ محبتش را بدهید. پس هرگز خودتان را درگیر این کار نکنید!

چند نکته دیگر

از سوال نهراسید.

ببینید دوستان! داوران، پایان نامه شما را روزها قبل مطالعه کرده اند. سوالاتی را نوشته اند و در روز دفاع آمده اند تا پاسخ آنها را از شما بپرسند.

بنا را بگذارید فرد سوال کننده برای درک خودش از واقعیت سوال می پرسد و نه کم کردن نمره شما، غرض ورزی و یا خدای ناکرده خودنمایی مقابل بقیه! توجه داشته باشید، نوع نگرش شما و تصور شما از حقیقت پشت حوادث که چرا و به چه منظوری فلان سوال از من در حال پرسش است، تاثیر بسزایی در نتیجه و توانایی شما در کنترل جلسه دارد.

خوب به این واقعیت توجه کنید، حتی اگر تفکر سالمی پشت سوال نباشد، طرز رفتار و برخورد درست شما می تواند این ضربه را مانند ضربه گیر به حداقل  برساند. پس دنیا را از قبل برای خودتان تیره و تار نکنید که فلانی قرار است من را ضایع کند یا اینکه فلانی همیشه سوال های سخت و نفس گیر می پرسد، و از حرف هایی که ترس برانگیز باشد بپرهیزید.

آخرش قرار است چه شود؟ ببینید از اسم جلسه کاملا مشخص است، بایستی از خود دفاع کنید و قرار نیست چیزی نشنوید. بنابراین تلاش کنید که قدری از سوالات (نه همه سوالات) را به خوبی جواب دهید و بابت برخی دیگر اعلام ناتوانی تان را با سکوت و اینکه “نتوانستم روی این بخش کار کنم” نشان دهید. خاطرتان باشد نمره تان به خاطر اعتراف به ندانستن کم نخواهد شد. این را گفتم برای آنهایی که گلویشان خشک می شود و رنگشان با سوالات پی در پی می پرد و سرخ می شود. نمره زمانی کم خواهد شد که ندانید و بخواهید با جواب بی ربط جواب دهید.

همیشه نگاه جدی داوران را به معنی شرایط سخت تصور نکنید. در جواب دادن هم اصلا نیازی نیست با سرعت عمل کنید. به عکس های داوران در تصویر نگاه کنید. به نظر من بیشتر در چهره هایشان تازگی مبحث موج می زند تا آماده شدن برای پرسیدن سوال های سخت!

جلسه دفاع است، جلسه تدریس شما نیست.

فراموش نکنید جلسه دفاع است، جلسه تدریس شما نیست. بایستی از کاری که کرده اید با توضیحات دقیق و مفصل دفاع کنید. این موضوع را خیلی از دانشجو های تحصیلات تکمیلی که همزمان تدریس هم می کنند، توجه نمی کنند! برخی اوقات آنقدر رفتار دانشجو زننده می شود و اگر احیانا مقالاتش در یک ژورنال خیلی مهم چاپ شده باشد دچار غرور می شود که استاد داور محترم چنین تصور می کند که آمده تا درس یاد بگیرد! البته در جلسه دفاع همه درس یاد می گیرند اما نه اینقدر نمایان و درشت! که شما در نقش استاد هستید. حتی در جلسات تدریس هم بایستی مراقب باشید که غرور نداشته باشید، فرق شما با دانشجوی شما در آن زمینه تحقیقاتی فقط به اندازه یک ترم است! بعد از اتمام ترم ممکن است دانشجوی شما در آن زمینه متبحر تر از خود شما شود. پس غرور بی جا نداشته باشید و البته ربطی به بحث ما ندارد… با اندک مطلبی که یاد می گیریم فراموش می کنیم که مانده است تا بزرگ شویم، بگذریم… مصادیق غرور و بی احترامی به حضار خیلی زیاد و گوناگون است. حس بد منتقل نکنید

موضوعاتی که در کنترل شما نیست.

مواردی مثل قطعی برق، افتادن صفحه پروژکتور، خاموش شدن ناگهانی پروژکتور و… به هیچ عنوان نقصی را متوجه شما نمی کند. در این مواقع، خونسردی خودتان را حفظ کنید. خیلی خونسرد در محل ارائه تان پشت کامپیوتر بایستید و اجازه دهید دوستانتان رفع مشکل کنند. البته اگر کامپیوترتان ویروسی باشد و ناگهان وسط کار هنگ کند، نقص متوجه شماست. گفته باشم!

 منبع : تراپیپر